We schrijven het Jaar des Heeren 2005. Afgezien van een kort Europees uitstapje twee jaar eerder draait NEC redelijk anoniem mee in de Eredivisie, met uitschieters omhoog en omlaag. Niet alleen de positie op de ranglijst is anoniem, ook de club mist een eigen gezicht. Een eigen imago, of clubcultuur, is er niet echt (meer). Meer dan vijftien verschillende shirts zijn door de jaren heen de revue gepasseerd, een uitvoering was zelfs in het tegenwoordig verfoeide geel-zwart. Onder toeziend oog van Hans van Delft en Leen Looyen wordt besloten dat de club weer een eigen gezicht moet krijgen, een Visie, die de band met Nijmegen en omgeving moet versterken en nieuwe fans en investeerders aantrekt. Leen Looyen, Carlos Aalbers, Sije Visser en enkele anderen gaan aan de slag. Uitgangspunten zijn een eigen, herkenbare speelstijl met sterke spelers centraal achterin, een targetman in de spits en druk op de tegenstander, en daarnaast uitdieping van de maatschappelijke betrokkenheid.
We springen vooruit naar 18 mei 2008. Na een met 0-1 gewonnen play-off wedstrijd tegen NAC die na de 6-0 thuiszege eerder in de week eigenlijk net zo goed op papier afgedaan had kunnen worden, gaat Mario Been op de schouders. Het heeft even geduurd en het was een half seizoen lang billenknijpen of we überhaupt nog wel in de Eredivisie zouden blijven, maar uiteindelijk betaalt het door SuperMario gelanceerde PIT systeem (Plezier, Instelling, Team) zich dan toch uit. NEC staat weer op de kaart, Nederland spreekt vol lof over die leuk voetballende ploeg uit Nijmegen.
Carlos Aalbers legt nog eens uit tegenover de pers waar het succes in de basis aan ligt: zijn beleidsvisie ‘Voetbal is een vak’ begint haar vruchten af te werpen. In deze Visie staat de club NEC voor professionalisme, de speler wordt gezien als werknemer, het voetbalbestaan als carrière, de club als tussenstation voor het lanceren van jong talent. Spelers huren wordt als onwenselijk gezien, zelf opleiden en jong aankopen het devies. En er is een echte onvervalste huisstijl, 4-3-3, die het opleiden van eigen spelers ondersteunt en de basis legt waarop het eerste elftal zulke prachtige prestaties gebouwd heeft. De rest van Nederland gelooft het allemaal wel. Nee, dat PIT-systeem van Mario, daar kan de media wat mee.
Januari 2009. Er wordt bekendgemaakt dat Mario Been in de zomer naar zijn grote liefde Feyenoord mag, de ultieme beloning voor bovenmaats presteren met beperkte middelen. Zijn PIT-systeem mag mee naar Rotterdam. NEC heeft immers al een eigen Visie, en heeft ook al een kandidatenlijst klaarliggen van potentiële trainers die bij de Visie passen. Volgens de profielschets moet de nieuwe trainer een rust uitstralende persoonlijkheid van Nederlandse afkomst zijn, in de opbouw van zijn carrière zitten en goed met jonge spelers overweg kunnen. Bovenaan de lijst prijkt dan ook, nadat de doorgewinterde Adrie Koster inmiddels vriendelijk bedankt heeft, de uiterst talentvolle en veelbelovende oerhollandse no-nonsense rakker Alfons Groenendijk. Deze kordate en stevig in zijn schoenen staande ideale opvolger van Mario laat zich echter na het geven van zijn ja-woord ruggegraatloos ompraten door Willem II en bedankt vriendelijk voor de eer. Niks aan de hand, waar een Visie is, is een weg, en een volgend jong beginnend coachtalent wordt al snel gevonden in de kwieke 52-jarige Dwight Lodeweges. Aalbers is in zijn nopjes: "Vanaf het begin heeft Dwight bij de kandidaten gestaan waarvan wij dachten dat ze goed bij NEC zouden kunnen passen. Dwight is in onze ogen zeer geschikt om de komende seizoenen verder vorm te geven aan de sportieve ambities die we als club hebben en past zeker ook als persoon goed bij NEC."
Ook komen er in de loop van 2008-2009 nieuwe spelers bij en worden aflopende contracten met spelers verlengd. De zo succesvolle Visie ‘Voetbal is een vak’ vormt hierbij de maatstaf: spelers worden geselecteerd op mentale weerbaarheid, op hoe serieus ze met de voetballerij omgaan, op hun ambitie om NEC als springplank te gebruiken voor de rest van hun carrière. Jongens als El Kabir, Tshibamba, en Ntibazonkiza krijgen contractverlenging. Grote talenten worden binnengehaald met Goossens, Vleminckx, Van Eijden, Fejzullahu en Ten Voorde. Helaas is daarmee het geld ook echt helemaal op, waardoor de extra vleugelspitsen die nodig zijn voor het in de Visie zalig verklaarde 4-3-3 helaas achterwege moeten blijven. Lodeweges, wiens eigen visie gelukkig precies hetzelfde blijkt te zijn als de Visie van de club, houdt desalniettemin dapper vast aan de onder Been zo succesvolle huisstijl en lijkt in de eerste wedstrijden het gelijk van Aalbers aan zijn kant te krijgen. Feyenoord uit gaat nog nipt verloren, maar het grote Heerenveen wordt met indrukwekkende cijfers aan de schandpaal genageld.
Achter de schermen broeit het echter in de selectie. De onder Mario Been van kaartenpakkende enfant terrible tot beste linksback van de Nederlandse velden uitgegroeide Youssef El-Akchaoui, die na het vertrek van Peter Wisgerhof de aanvoerdersband aangereikt heeft gekregen, levert deze na gemor van medespelers gekrenkt in bij Lodeweges. Saidi Ntibazonkiza krijgt te horen dat er gouden bergen op hem wachten in het buitenland en besluit eenzijdig te breken met NEC. Tshibamba wordt na herhaald wangedrag verhuurd aan TOP Oss. En El Kabir faalt in de weegschaaltest. Als dan tot overmaat van ramp ook Schöne nog geblesseerd raakt, komt NEC in een negatieve spiraal terecht.
Lodeweges weet het even allemaal niet meer. In de geest van de Visie hamert hij bij voortduring op mentale weerbaarheid en op professionaliteit. De ‘springplank’ NEC lijkt voor diverse spelers echter ineens meer op een glijbaan. De selectie glibbert langzamerhand uit Dwight’s handen. Wanneer vervolgens Saidi weer komt binnenwandelen en ondanks zijn tegen alles waar de Visie voor predikt ingaande acties door de club in genade wordt aangenomen, en de sfeer in de kleedkamer door kabels en krakeel het vriespunt nadert, gooit Lodeweges gedesillusioneerd de handdoek in de ring.
Paniek in de tent! Gelukkig is er nog altijd de Visie. En dus wordt de profielschets weer uit de la getrokken en gaat men wederom op zoek naar een nieuwe coach. De honneurs worden tijdelijk waargenomen door Wim Rip. Dit omdat Ron de Groot, een van de laatste bastions ter bewaking van de oude clubcultuur, aan de hartbewaking ligt, als onbedoelde en schrijnende metafoor voor de toestand van NEC.
De Visie blijkt warempel breed genoeg om zelfs op korte termijn een passende vervanging voor Lodeweges te vinden. De logische opvolging wordt dan ook vrij snel gevonden in de rustige, jonge, aan het begin van zijn carrière vertoevende Wiljan Vloet. Aalbers vertelt de toegestroomde media: "Door het plotselinge vertrek van Dwight Lodeweges moesten we op zoek naar een nieuwe hoofdtrainer, die past binnen de visie en doelstellingen van NEC. Tevens moest het iemand zijn die geschikt is voor de situatie waarin NEC nu zit."
Vloet laat meteen weten dat de Visie van NEC ook de zijne is. "Voor mij is het gevoel dat ik bij een club krijg heel belangrijk. Past de club bij me? Hoe is hun visie, waar staan ze voor en wat willen ze? Daarbij kijk ik nog niet eens naar de selectie, maar naar de club zelf. In het verleden heb ik al vaker met Carlos Aalbers gesproken over de jeugdopleidingen, dus we wisten al wel wat van elkaar. Onze visies pasten bij elkaar."
Wel worden de doelstellingen voor het seizoen bijgesteld, waarbij Aalbers gulhartig erkent dat de Visie even ondergeschikt wordt gemaakt aan het overleven in de Eredivisie. Versterkingen in de winterstop zijn noodzakelijk, op zijn minst twee. Ook moet er meer ervaring in het team komen, aangezien de Visie wellicht iets te veel is doorgeslagen in het prediken van jeugdig elan.
Wiljan Vloet gaat direct vol aan de slag, uiteraard met de Visie weer als leidraad. De in 2009 steeds feller bekritiseerde huisstijl wordt met enkele koene ingrepen wat opgepoetst, binnenskamers wordt er gehamerd op professioneel gedrag en team-spirit, en de resultaten beginnen zowaar ten goede te keren.
De botte bijl gaat in de selectie die, in tegenstelling tot 2008, in 2009 blijkbaar ineens niet meer conform de Visie is, ondanks het niet aflatende bouw- en schaafwerk gedurende de zomermaanden. Tshibamba, die inmiddels ook bij TOP Oss is weggestuurd vanwege onprofessioneel gedrag, en El Kabir mogen op zoek naar een andere club. Voormalig aanvoerder El-Akchaoui, die onder Been de club mede mee Europa in droeg en in een eerder stadium nog een mooie contractverbetering kreeg en bijna een miljoen moest kosten, wordt bedankt voor bewezen diensten met een transfervrije status. Volgens Vloet is deze beslissing vooral speeltechnisch: de voormalige captain is te aanvallend ingesteld en past derhalve niet in de Visie van NEC. En dus mag Youssef op de tribune plaatsnemen, terwijl in zijn plaats de reeds 35-jarige veteraan Heubach de Visie van NEC verder gestalte komt geven. Lorenzo Davids, de nooit verzakende motor van het elftal en toonbeeld van professionalisme, mag op de bank plaatsnemen, volgens Vloet omdat ook hij te aanvallend insteld is. Tevens wil Vloet, geheel in de geest van de Visie uiteraard, PSV-assistent en voormalig Feyenoord-corifee Henk Fräser naar Nijmegen halen, om naast cultuurbewaker De Groot de Visie van Vloe… pardon, de Visie van NEC verder gestalte te geven.
En zo gaat onze Nimwègse trots NEC, de ploeg die onder Been in 2008 furore maakte met attractief en aanvallend spel, met een voltallige ex-Twente achterhoede defensief solide en ontdaan van de onder Been veelgeprezen rotte appels, aan de hand van Vloet kordaat het nieuwe decennium in. Geheel in de lijn van de gelukkig zeer flexibel blijkende Visie ‘Voetbal is een vak’, die de door buitenstaanders als Been, Lodeweges en Vloet ingebrachte zienswijzen volmaakt blijkt te omvatten. De Visie die dapper het eigen cultuurgoed van NEC bewaakt, zodat onze rood-groen-zwarte trots geen speelbal wordt van de waan van de dag en de vele passanten.
Kan iemand mij trouwens vertellen waar ik de Visie eens een keer op mijn gemak na kan lezen? Ik wil mezelf er namelijk weer even aan herinneren wat NEC ook alweer de club van Nijmegen maakt, in plaats van de club van Been of de club van Vloet.
Mark